Türkiye’nin ve Dünyanın Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi ve İthalatı – İhracatı Politikası
Selçuk YAVUZ
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
1.GİRİŞ4
2.DÜNYA ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİ, İHRACATI, İTHALATI
VE TÜKETİMİ 5
2.1. Dünya Zeytinyağı Üretimi5
2.2. Dünya Zeytinyağı İhracatı6
2.3. Dünya Zeytinyağı İthalatı6
2.4. Dünya Zeytinyağı Tüketimi6
3.DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ, İHRACATI, İTHALATI VE
TÜKETİMİ 7
3.1. Dünya Sofralık Zeytin Üretimi7
3.2. Dünya Sofralık Zeytin İhracatı7
3.3. Dünya Sofralık Zeytin İthalatı8
3.4. Dünya Sofralık Zeytin Tüketimi8
4.TÜRKİYE’NİN ZEYTİNYAĞI VE SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ,
İHRACATI, İTHALATI VE TÜKETİMİ9
4.1. Türkiye Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Üretimi9
4.2. Türkiye Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin İhracatı10
4.3. Türkiye Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin İthalatı10
4.4. Türkiye Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Tüketimi10
5.PİYASA FİYATLARI11
6.ZEYTİNYAĞI VE SOFRALIK ZEYTİNDE
TARIMSAL ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMELERİ 13
7. TÜRKİYEDE ZEYTİNCİLİK SEKTÖRÜNE VERİLEN
TARIMSAL DESTEKLER15
8. AVRUPA BİRLİĞİNDE ZEYTİNCİLİK DESTEKLERİ17
9. DIŞ TİCARET UYGULAMALARI19
10.ZEYTİNYAĞI VE SOFRALIK ZEYTİNDE LİSANSLI
DEPOCULUK UYGULAMALARI 20
11.ZEYTİNYAĞI VE SOFRALIK ZEYTİN İŞLETMELERİMİZİN
GENEL DURUMU21
11.1.Zeytinyağı İşleme Tesisleri21
11.2.Sofralık Zeytin İşleme Tesisleri23
Sayfa No
12.ULUSLARARASI ZEYTİN KONSEYİNE TÜRKİYENİN
YENİDEN ÜYELİĞİ 24
12.1.Konseyin Tanıtımı Ve Görevleri24
12.2. Türkiye’nin Konseye Yeniden Üyeliği26
13. SEKTÖRÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ26
13.1. Üretime İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri26
13.2. Pazarlamaya İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri28
1.GİRİŞ
Oleacea familyasının bir üyesi olan zeytinin (Olea europaea L.) anavatanı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni de içine alan Yukarı Mezopotamya ve Güney Ön Asya’dır. Günümüzde 20. yüzyılın bitkisi olarak gösterilen ve yüzyıllardır önemini yitirmemiş olan zeytin bitkisinin anavatanı Mardin, Hatay, Suriye, Filistin ve Kıbrıs adasını içerisine alan bölge kabul edilmektedir.
Bugün Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yaşı 1.000 yılı geçen zeytin ağaçları bulunmaktadır.
Tanımlamaları ile çeşitlik sınıflara ayrılmıştır zeytin sınıflandırması gene sınıflandırmalar ilk öncelik olarak siyah yeşil ayrımından yola çıkarak sofralık ve yağ imali olarak en son olarakta ambalaj büyüklüğünden ayrımlaştırılmıştır ve böylece meydana çıkabilecek karışıklıklar önlenmeye çalışılmıştır
07 09 90 31 0000 000 ZEYTİN SİYAH – Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR, TAZE / SOĞUTULMUŞ
07 09 90 31 0000 100 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZE/SOĞUTULMUŞ 1 KG’DAN KÜÇÜK AMBALAJ
07 09 90 31 0000 101 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 1 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 102 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 2 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 103 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 3 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 105 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 5 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 110 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 10 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 112 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 12 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 120 SİYAH ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE
07 09 90 31 0000 200 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 1 KG’DAN KÜÇÜK AMBALAJ
07 09 90 31 0000 201 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ 1 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 202 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ, 2 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 203 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANIMAYANLAR,TAZE SOĞUTULMUŞ, 3 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 205 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ, 5 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 210 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ, 20 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 212 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ, 12 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 220 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ, 20 KG AMBALAJ
07 09 90 31 0000 221 YEŞİL ZEYTİN-Z.YAĞI İMALİNDE KULLANILMAYANLAR,TAZESOĞUTULMUŞ, 220 KG PLASTİK BİDON
07 09 90 39 0000 200 YEŞİL ZEYTİN-TAZE/SOĞUTULMUŞ 1 KG ALTI
ŞEKİL 1: ZEYTİN ÜRETİMİNİN YAYILIŞI
Kutsal zeytin ağacı; Akdeniz uygarlığının sembolüdür. Tüm dünyada 900 milyon ağaçtan % 98’ i Akdeniz çanağında yer almaktadır.
ŞEKİL 2: ÜLKEMİZDE ZEYTİN ÜRETİM ALANLARI
Uluslararası Zeytin Konseyi’nin(UZK) 2003-2009 yılları verilerine göre; dünya zeytinyağı üretimindeİspanya 1., İtalya 2., Yunanistan 3., Tunus 4., Suriye 5. ve Türkiye ise 6. sırada yer almaktadır. Yine UZK verilerine göre sofralık zeytin üretiminde; İspanya 1., Mısır 2. ve Türkiye 3. sırada yer almaktadır.
Türkiye’de Aydın, İzmir, Muğla, Balıkesir, Bursa, Manisa, Çanakkale, Gaziantep ve İçel önemli zeytin üretimi yapılan illerdir. Ege, Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ise önemli zeytin üreten bölgelerdir.
Türkiye’de yaklaşık 320 bin zeytinci aile işletmesi mevcut olup, bunun % 18’i Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği, Güneydoğubirlik ve Marmarabirlik ortaklarından oluşmaktadır. Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği; 24 bin, Güneydoğubirlik; 5 bin, Marmarabirlik ise; 28 bin ortağa sahiptir.
Son yıllarda dünyada sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlıkları yanında uzun yaşama olan ilginin artması, insanların zeytin ve zeytinyağı tüketimini arttırmıştır.Üretici ülkeler için ekonomik ve sosyal açıdan önemli ürünlerden biri olan zeytin ve zeytinyağı aynı zamanda Akdeniz’i simgeleyen bir kültürün de parçasıdır.
Türkiye’nin önemli tarımsal ihraç ürünlerinden biri olan zeytin ve zeytinyağı, ülkemiz potansiyeli dikkate alındığında, mevcut sorunların çözüme kavuşturulmasıyla, özellikle de Avrupa Birliğine katılım sürecinde, tarım sektörümüz için rekabet gücü olan ürünlerden biri olacaktır.
Dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminin yaklaşık % 78’i AB ülkelerince karşılanmaktadır. AB üretimin neredeyse tamamını İspanya, İtalya ve Yunanistan karşılamaktadır. AB dışında önemli üretici ülkelerin başında Türkiye, Suriye, Tunus ve Fas gelmektedir. Fas’ın üretimi sofralık zeytine yöneliktir.
Zeytinin en iyi yetişme şartlarına sahip olan ülkemiz, İspanya, İtalya, Tunus ve Yunanistan gibi diğer Akdeniz ülkeleriyle birlikte dünyanın önde gelen zeytin ve zeytinyağı üreticilerindendir. Sofralık zeytin ve zeytinyağı üretimlerine, ticaretine dünya ve ülke ölçeğinde bakacak olursak,
Sofralık zeytinde;
Yaklaşık 1.500.000 tonluk dünya sofralık zeytin üretiminin yaklaşık yarısını AB ülkeleri üretmektedir. Ülkemiz; var yılı olan 2002/2003 sezonunda, 165.000 ton sofralık zeytin üretimi gerçekleştirmiştir. Bu da dünya üretiminin %9’una karşılık gelmektedir. 2004/2005 Sezonunda ülkemizin üretiminin 220.000 ton olması beklenmektedir. Bahse konu rakam Dünya üretiminin % 15’idir. Sofralık zeytinde en önemli ihracatçı ülke AB’dir. Dünya ihracatının yarısını AB gerçekleştirmektedir. 2003/2004 sezonunda ülkemiz üretiminin üçte birini ihraç etmiştir. 51.000 tonluk ihracatımız karşılığı 59.000.000 $ gelir elde edilmiştir. Söz konusu rakam Dünya ihracatının % 9’udur. Ülkemiz zeytin ihracatının % 41’ini AB’ye gerçekleştirilmektedir.
Zeytinyağında ise;
Dünya zeytinyağı üretimi 1990’lı yıllara göre yaklaşık % 118’lık artış ile 2003-2004 sezonunda 3.164.500 ton’a yükselmiştir. 2005 sezonunda ise 2.766.000 ton’luk bir Dünya üretimi gerçekleşmiştir. En büyük üretici AB’dir. Ülkemiz, AB ve diğer Akdeniz ülkeleriyle birlikte dünyanın önde gelen zeytin ve zeytinyağı üreticilerindendir.
2005 Sezonunda ülkemizde zeytinyağı üretimini 145.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Bahse konu rakam Dünya üretiminin % 5’ine karşılık gelmektedir. Türkiye’nin zeytinyağı ihracatı yıldan yıla zeytin ve buna bağlı olarak zeytinyağı üretiminde meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle keskin artış ve düşüşler göstermektedir. İşleme teknolojisi, pazarlama politikaları ve diğer zeytinyağı üreticisi rakiplerimizin zeytinyağı üretimindeki artış ve düşüşler de ihracatımızı etkileyen önemli etkenler arasındadır. Örneğin; 2000- 2001 sezonunda zeytinyağı üretimi 91.000 ton iken 2002 sezonunda 25.000 ton, 2003 sezonunda 71.000 ton, 2004 sezonunda 48.000 ton olmuştur.
2.DÜNYA ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİ, İHRACATI, İTHALATI VE TÜKETİMİ
2.1. DÜNYA ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİ
Dünya genelindeki zeytin yetiştiriciliğinin % 90’lık bir kısmının Akdeniz havzası, geriye kalan kısmı ise Latin Amerika ülkelerinde yapılmaktadır. Dünyada yaklaşık 9 milyon hektar alanda 900 milyon zeytin ağacından yaklaşık 17 milyon ton dane zeytin elde edilmektedir. Önemli zeytin üretici ülkeler sırasıyla, İspanya, İtalya, Yunanistan, Tunus, Türkiye ve Suriye’dir.
Bunların yanı sıra son yıllarda Avustralya, Japonya ve Arjantin gibi ülkelerde de zeytin üretimine başlanılmıştır. Zeytin, genetik özelliğinin yanı sıra kültürel işlemlerin tam olarak uygulanamayışı nedeniyle alternans (bir yıl ürün verme-diğer yıl az/yok verme) gösterir. Ürünün alternans eğilimi, üretici ülkelerin yetiştirme tekniklerine verilen öneme göre değişen unsurlardan biridir.
TABLO 1: DÜNYA ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİ (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/2010 |
AB |
2.448,0 |
2.357,0 |
1.928,5 |
2.031,0 |
2.118,5 |
1.933,0 |
2.148,5 |
Tunus |
280,0 |
130,0 |
220,0 |
160,0 |
170,0 |
150,0 |
140,0 |
Suriye |
110,0 |
175,0 |
100,0 |
154,0 |
100,0 |
130,0 |
150,0 |
Fas |
100,0 |
50,0 |
75,0 |
75,0 |
85,0 |
85,0 |
95,0 |
Cezayir |
69,5 |
33,5 |
32,0 |
21,5 |
24,0 |
59,0 |
50,0 |
Türkiye |
79,0 |
145,0 |
112,0 |
165,0 |
72,0 |
130,0 |
147,0 |
Diğer |
87,5 |
122,5 |
105,0 |
160,5 |
143,5 |
178,5 |
151,0 |
Toplam |
3.174,0 |
3.013,0 |
2.572,5 |
2.767,0 |
2.713,0 |
2.665,5 |
2.881,5 |
Kaynak: UZK
2.2. DÜNYA ZEYTİNYAĞI İHRACATI
TABLO 2: DÜNYA ZEYTİNYAĞI İHRACATI (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/10 |
AB |
324,5 |
330,5 |
310,5 |
351,0 |
357,0 |
373,5 |
385,0 |
Tunus |
209,0 |
98,0 |
115,5 |
175,0 |
130,0 |
110,0 |
110,0 |
Suriye |
28,0 |
36,0 |
35,0 |
40,0 |
20,0 |
15,0 |
30,0 |
Fas |
20,5 |
31,0 |
21,0 |
4,5 |
2,0 |
16,0 |
18,0 |
Arjantin |
5,5 |
12,5 |
16,0 |
15,0 |
18,5 |
15,5 |
13,0 |
Türkiye |
46,0 |
93,5 |
73,0 |
45,0 |
15,0 |
24,0 |
48,0 |
Diğer |
24,0 |
32,0 |
32,5 |
31,5 |
20,0 |
27,0 |
28,0 |
Toplam |
657,5 |
633,5 |
603,5 |
662,0 |
562,5 |
581,0 |
632,0 |
Kaynak: UZK
2.3. DÜNYA ZEYTİNYAĞI İTHALATI
TABLO 3: DÜNYA ZEYTİNYAĞI İTHALATI (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/10 |
ABD |
226,0 |
221,0 |
232,0 |
250,0 |
245,0 |
254,0 |
260,0 |
AB |
231,5 |
186,0 |
189,0 |
224,0 |
162,0 |
96,0 |
103,0 |
Brezilya |
23,5 |
26,5 |
26,0 |
34,5 |
40,0 |
42,0 |
42,5 |
Avustralya |
31,0 |
28,5 |
29,0 |
41,5 |
27,0 |
28,5 |
27,5 |
Kanada |
26,0 |
32,0 |
30,0 |
32,5 |
29,0 |
17,0 |
17,0 |
Japonya |
32,0 |
32,0 |
30,0 |
30,5 |
29,0 |
29,5 |
29,5 |
Diğer |
93,0 |
108,0 |
103,0 |
91,5 |
104,0 |
101,0 |
113,5 |
Toplam |
663,0 |
634,0 |
639,0 |
704,5 |
636,0 |
568,0 |
593,0 |
Kaynak: UZK
2.4. DÜNYA ZEYTİNYAĞI TÜKETİMİ
TABLO 4: DÜNYA ZEYTİNYAĞI TÜKETİMİ (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/10 |
AB |
1.997,5 |
2.079,0 |
1.918,0 |
1.905,0 |
1.868,0 |
1.854,5 |
1.856,5 |
Avustralya |
34,5 |
32,5 |
34,5 |
47,5 |
35,0 |
37,0 |
37,5 |
Brezilya |
23,5 |
26,5 |
26,0 |
34,5 |
40,0 |
42,0 |
42,5 |
ABD |
216,5 |
215,5 |
223,0 |
248,0 |
246,0 |
254,0 |
260,0 |
Suriye |
150,0 |
135,0 |
79,0 |
110,0 |
80,0 |
110,0 |
120,0 |
Fas |
70,0 |
38,0 |
55,0 |
65,0 |
65,0 |
70,0 |
70,0 |
Tunus |
56,0 |
44,0 |
38,0 |
45,0 |
50,0 |
35,0 |
35,0 |
Türkiye |
46,0 |
60,0 |
50,0 |
80,0 |
85,0 |
97,0 |
98,0 |
Diğer |
288,5 |
293,0 |
267,0 |
263,5 |
285,5 |
326,0 |
319,5 |
Toplam |
2.882,5 |
2.923,5 |
2.690,5 |
2.798,5 |
2.754,5 |
2.825,5 |
2.839,0 |
Kaynak: UZK
Önemli zeytinyağı üreticisi ülkelerde kişi başına zeytinyağı tüketimi Yunanistan’da 21 kg, İtalya’da 11,5 kg, İspanya’da 13 kg ve Tunus’da ise 8 kg gibi oldukça yüksek seviyelerdedir. Uzmanların sağlıklı beslenme zincirinde zeytinyağına yer vermeleri gözetilerek, gelir düzeyi yüksek ülkelerde de zeytinyağı tüketimi giderek artmaktadır.
3.DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ, İHRACATI, İTHALATI VE TÜKETİMİ
3.1.DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ
TABLO 6: DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/10 |
AB |
759,0 |
739,5 |
623,5 |
714,5 |
720,5 |
671,5 |
678,0 |
Arjantin |
70,0 |
60,0 |
85,0 |
75,0 |
100,0 |
95,0 |
75,0 |
Suriye |
120,0 |
200,0 |
120,0 |
200,0 |
100,0 |
120,0 |
135,0 |
Fas |
120,0 |
80,0 |
100,0 |
90,0 |
100,0 |
100,0 |
110,0 |
Cezayir |
59,0 |
85,5 |
68,5 |
81,0 |
91,0 |
106,5 |
90,0 |
Mısır |
95,0 |
194,5 |
200,0 |
436,0 |
432,0 |
440,0 |
300,0 |
Türkiye |
125,0 |
240,0 |
280,0 |
240,0 |
200,0 |
300,0 |
390,0 |
Diğer |
254,0 |
253,5 |
285,0 |
252,0 |
408,0 |
347,0 |
310,0 |
Toplam |
1.602,0 |
1.852,5 |
1.762,0 |
2.088,5 |
2.151,5 |
2.180,0 |
2.088,0 |
Kaynak: UZK
Dünyada sofralık zeytin üreten önemli ülkeler İspanya, Türkiye, İtalya, Yunanistan, Fas, Suriye ve Mısır’dır.
3.2.DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN İHRACATI
TABLO 7: DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN İHRACATI (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/10 |
AB |
208,5 |
237,0 |
254,0 |
261,0 |
248,0 |
219,5 |
219,0 |
Arjantin |
45,0 |
50,0 |
61,0 |
70,0 |
90,5 |
73,5 |
65,0 |
Suriye |
18,5 |
34,0 |
23,0 |
29,0 |
23,0 |
24,0 |
25,0 |
Fas |
69,5 |
59,0 |
63,0 |
58,5 |
66,0 |
65,0 |
70,0 |
Mısır |
45,0 |
15,0 |
7,0 |
100,0 |
110,0 |
100,0 |
80,0 |
Türkiye |
51,0 |
58,0 |
54,0 |
55,0 |
20,0 |
50,0 |
75,0 |
Diğer |
24,5 |
27,0 |
41,0 |
24,5 |
49,0 |
42,0 |
44,0 |
Toplam |
462,0 |
480,0 |
503,0 |
598,0 |
606,5 |
574,0 |
578,0 |
Kaynak: UZK
3.3.DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN İTHALATI
TABLO 8:DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN İTHALATI (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/10 |
ABD |
117,5 |
124,5 |
120,0 |
148,5 |
140,0 |
127,0 |
155,0 |
AB |
70,5 |
79,0 |
83,5 |
104,5 |
115,0 |
97,0 |
103,0 |
Brezilya |
51,0 |
56,0 |
55,0 |
60,5 |
74,0 |
72,0 |
72,5 |
Avustralya |
14,5 |
14,5 |
15,0 |
16,5 |
17,5 |
15,5 |
16,0 |
Kanada |
23,5 |
23,5 |
25,0 |
25,5 |
26,0 |
26,0 |
26,0 |
Rusya |
4,5 |
45,0 |
45,0 |
70,0 |
80,0 |
90,0 |
90,0 |
Diğer |
159,5 |
137,5 |
151,5 |
96,5 |
130,0 |
117,5 |
117,5 |
Toplam |
441,0 |
480,0 |
495,0 |
522,0 |
582,5 |
545,0 |
580,0 |
Kaynak: UZK
3.4.DÜNYA ZEYTİN TÜKETİMİ
TABLO 9:DÜNYA SOFRALIK ZEYTİN TÜKETİMİ (1.000 TON)
ÜLKELER |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 |
2009/10 |
AB |
572,5 |
548,0 |
564,5 |
628,0 |
577,0 |
554,5 |
571,5 |
Avustralya |
16,5 |
18,0 |
18,5 |
18,5 |
19,0 |
17,5 |
18,0 |
Brezilya |
50,5 |
57,0 |
55,5 |
60,5 |
74,0 |
72,0 |
72,5 |
ABD |
210,0 |
205,0 |
220,0 |
220,0 |
240,5 |
210,0 |
200,0 |
Suriye |
131,5 |
162,5 |
102,0 |
148,0 |
94,0 |
94,0 |
115,0 |
Fas |
45,0 |
27,5 |
35,0 |
32,0 |
35,5 |
36,0 |
38,0 |
Tunus |
24,0 |
13,0 |
24,0 |
16,0 |
18,0 |
18,0 |
18,0 |
Türkiye |
96,0 |
175,0 |
221,0 |
180,0 |
190,0 |
240,0 |
320,0 |
Diğer |
524,0 |
625,5 |
588,5 |
776,0 |
882,5 |
917,5 |
797,5 |
Toplam |
1.670,0 |
1.831,5 |
1.829,0 |
2.079,0 |
2.130,5 |
2.159,5 |
2.150,5 |
Kaynak: UZK
4.TÜRKİYENİN ZEYTİNYAĞI VE SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ, İHRACATI, İTHALATI VE TÜKETİMİ
4.1.TÜRKİYE ZEYTİNYAĞI VE SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ
TABLO 11: TÜRKİYE ZEYTİN AĞACI SAYISI, ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİ
SEZONLAR |
AĞAÇ SAYISI |
Ağaç Başına Zeytin Danesi (kg.) |
Elde Edilen Zeytin (Ton) |
Yemekliğe Ayrılan Zeytin (Ton) |
Yağlığa Ayrılan Zeytin (Ton) |
Elde Edilen Zeytinyağı (Ton) |
1 kg. Zeytinyağı için Zeytinyağı Danesi |
|
Meyve Veren |
Meyve Vermeyen |
|||||||
2003/04* |
66.710.969 |
4.274.351 |
4,5 |
302.918 |
92.854 |
210.064 |
41.908 |
5,0 |
2004/05 |
79.769.818 |
8.522.628 |
13,4 |
1.067.003 |
238.981 |
828.022 |
166.553 |
5,0 |
2005/06 |
82.015.389 |
5.628.281 |
8,6 |
707.020 |
311.903 |
395.116 |
101.094 |
4,0 |
2006/07 |
92.549.080 |
15.840.651 |
14.4 |
1.223.686 |
384.941 |
838.300 |
166.324 |
5,0 |
2007/08 |
102.254.394 |
28.338.884 |
5,7 |
581.648 |
200.370 |
381.278 |
72.021 |
5,3 |
2008/09 |
103.705.403 |
39.303.637 |
10,6 |
1.098.774 |
327.634 |
771.140 |
159.366 |
4,8 |
2009/10 |
105.255.436 |
40.144.183 |
11,7 |
1.227.474 |
409.449 |
818.025 |
169.752 |
4,8 |
Kaynak: İzmir Ticaret Borsası
*Ege Bölgesi
TABLO 12:TÜİK’İN ZEYTİN İSTATİSTİKLERİ
Sezonlar |
Alan (Ha) |
Ağaç Sayısı(Bin adet) |
Zeytin Üretimi(Ton) |
Zeytinyağı Üretimi(Ton)* |
||
Sofralık |
Yağlık |
Toplam |
||||
1998/1999 |
600.000 |
93.450 |
430.000 |
1.220.000 |
1.650.000 |
170.000 |
1999/2000 |
595.000 |
95.500 |
240.000 |
360.000 |
600.000 |
70.000 |
2000/2001 |
600.000 |
97.770 |
490.000 |
1.310.000 |
1.800.000 |
175.000 |
2001/2002 |
600.000 |
99.000 |
235.000 |
365.000 |
600.000 |
65.000 |
2002/2003 |
620.000 |
101.600 |
450.000 |
1.350.000 |
1.800.000 |
140.000 |
2003/2004 |
625.000 |
102.750 |
350.000 |
500.000 |
850.000 |
79.000 |
2004/2005 |
644.000 |
107.100 |
400.000 |
1.200.000 |
1.600.000 |
145.000 |
2005/2006 |
662.000 |
113.180 |
400.000 |
800.000 |
1.200.000 |
115.000 |
2006/2007 |
711.842 |
129.265 |
556.000 |
1.211.000 |
1.767.000 |
165.000 |
2007/2008 |
753.000 |
139.594 |
455.385 |
620.469 |
1.075.854 |
72.000 |
2008/2009 |
774.370 |
151.630 |
512.103 |
952.145 |
1.464.248 |
130.000 |
2009/2010 |
782.450(***) |
153.130(***) |
460.013 |
830.641 |
1.290.654 |
|
Kaynak: TÜİK
(*)UZK
(***)TÜGEM Tahmini
2008/2009 sezonunda zeytin dikim alanı 774.370 ha’dır. 2001/02 sezonunda 600.000 hektar olan zeytin dikili alanlarımız sürekli artmış olup, kullanılabilir tarım alanlarının % 3,5’ine ulaşmıştır. 2008/2009 sezonu verilerine göre ülkemiz zeytin üretiminin yaklaşık % 65’i yağ üretimine gitmektedir. Kalanı ise sofralık olarak işlenmektedir.
Ülkemiz zeytincilik sektörünün en önemli sorunlarından birisi de zeytin ağaç sayısı, üretilen zeytinyağı ve sofralık zeytin rekolte çalışmalarında sağlıklı veri bulunamamasıdır. AB’nde olduğu gibi coğrafi bilgi sistemlerinin kurulup, uzaktan algılama yöntemleri ile bunların kontrolü sağlanabilirse daha gerçekçi bir zeytincilik envanteri de oluşturulabilecektir. Ülkemiz Uluslararası Zeytin Konseyine(UZK) 2010 yılı içinde yeniden üye olmuştur. UZK’nın istatistiği olarak görünen ülkemiz zeytin ve zeytinyağı üretim rakamları ile TÜİK ve İzmir Ticaret Borsası rakamları arasında farklılıklar bulunmaktadır.
İstatistiki verilerin daha sağlıklı olması konusunda kurumlar arasında yapılan çalışmalara devam edilmektedir.
4.2.TÜRKİYE ZEYTİNYAĞI VE SOFRALIK ZEYTİN İHRACATI
TABLO 13: TÜRKİYE ZEYTİNYAĞI İHRACATI
Yıllar |
Miktar (Kg) |
Tutar($) |
2004 |
50.961.273 |
135.387.098 |
2005 |
93.957.230 |
305.347.322 |
2006 |
47.094.139 |
185.939.368 |
2007 |
43.934.743 |
143.323.199 |
2008 |
19.402.240 |
77.287.281 |
2009 |
31.667.886 |
100.854.960 |
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı
TABLO 14: TÜRKİYE SOFRALIK ZEYTİN İHRACATI
Yıllar |
Miktar (Kg) |
Tutar ( $) |
2004 |
Paylaşın
